Consumenten hebben het niet zo getroffen op het gebied van geld lenen. Wil je als consument direct geld lenen dan kan dit vaak alleen tegen hoge rentes. Met een beetje mazzel vind je een kredietverstrekker die geld aan je wilt lenen tegen 5 procent rente op jaarbasis maar meestal krijg je dat soort leningen niet per direct. Veel consumenten zijn gebonden aan veel hogere rente percentages, met name als je gebruik maakt van doorlopend krediet.
Inhoud
Direct geld lenen en rentepercentages
Zoveel anders is het voor de overheid. De overheid kan per direct over veel geld beschikken, veelal voor weinig geld. De rentepercentages voor de obligaties die de overheid verstrekt liggen de laatste tijd meestal onder de 2 procent, en soms zelfs onder de 1 procent. Dat is supergoedkoop geld lenen! Er zijn zelfs gevallen bekend van de overheid die geld leent en helemaal geen rente betaalt daarover.
Het zit namelijk een beetje anders in elkaar als het aankomt op direct geld lenen aan de overheid. De overheid heeft de meeste macht (dankzij de geweldsmonopolie) en ook het meeste geld tot haar beschikking (dankzij belastingen). Geld lenen aan de overheid betekent dat je een hele hoge kans hebt om dit geld ook terug te krijgen. En als je heel veel geld hebt, dan kan je dit het beste ergens in doen. Je kan het geld het beste ergens in investeren. Beleggers investeren hun geld dan ook graag direct in geldleningen van de overheid.
Het is natuurlijk een goede zaak voor de samenleving dat de overheid direct geld kan lenen tegen lage percentages. Maar zoveel anders is het als het land in een zware economische crisis zit. Dan gaan de rentepercentages namelijk vaak erg omhoog, niet alleen voor consumenten maar ook voor overheden. Direct geld lenen wordt dan nog veel duurder. Hierdoor is er ook direct minder geld beschikbaar voor investeringen en raakt de economie snel verder in de slop.
Direct geld lenen zonder rente
In vroegere tijden, zeg maar tot halverwege de jaren zeventig van de twintigste eeuw, was snel geld lenen voor alle overheden in alle landen nog veel goedkoper dan nu. In die tijd was het normaal dat overheden geld leenden van de centrale bank, de overheidsbank. De rentepercentages van deze directe geldleningen lagen op nul procent. Dat was nog eens goedkoop geld lenen! En natuurlijk scheelt dat ook enorm op de begroting van de overheid.
En misschien is dat ook veel slimmer. Want waarom zou de overheid geld moeten lenen van private marktpartijen? Een van de reden waarom overheden besloten meer van de markt te lenen en niet meer renteloos van de centrale bank, is zodat marktpartijen meer winst kunnen maken. Er gaat dan meer geld rond in de markt. Dat is dan weer goed voor de economische groei. Aan de andere kant is dat natuurlijk wel weer slecht voor de overheidsbegroting en is dit op zijn beurt ook niets anders dan een verkapte manier van economische groei subsidiëren. En uiteraard is het ook niet goed voor de totale som van de staatsschuld.
Een nadeel is bovendien dat als het slechter gaat met economische groei, de overheid meer rente zal betalen over haar geldleningen. Om de begroting kloppend te houden heeft de samenleving als geheel direct minder geld te besteden aan andere zaken zoals onderwijs. Dit zagen we vooral in de jaren tachtig van de 20e eeuw toen veel overheden opeens 20 procent rente moesten betalen over geldleningen. Veel overheden zijn nog steeds bezig die leningen terug te betalen!
Discussie over renteloos geld lenen
Een andere reden dat de overheid niet langer renteloos geld leent van de centrale bank is omdat dit een manier zou zijn om mogelijke inflatie tegen te gaan. Regeringen zouden namelijk geneigd zijn om erg veel geld te lenen als zij geen rente hoeven te betalen. En dan komt er te veel gratis geld in omloop en treedt nagenoeg direct het effect op van inflatie, waardevermindering. Je kan dan minder doen met hetzelfde geld. Want er is meer geld terwijl het aantal dingen dat gekocht kan worden gelijk blijft.
Maar dit is slechts een halve waarheid uiteindelijk. Want de geldcreatie blijft uiteindelijk gelijk en we kunnen ook andere manieren bedenken om de drang tot geld lenen bij de overheid te beteugelen. Is het namelijk ook niet in haar belang om niet te veel geld in omloop te brengen? Al met al is de economie een groot spel. Een spel waarbij meer macht in private handen wordt gestopt. De samenleving als geheel heeft hierdoor minder te zeggen. Er is daarmee minder democratie en minder soevereiniteit. Sommigen vinden dat een goede zaak, maar uiteindelijk is het de vraag wat we daar als samenleving mee opschieten.